Płyty główne
Wszystko co musisz wiedzieć
Co to jest płyta główna?
To płytka drukowana, na której zamontowano najważniejsze podzespoły i elementy komputera. Są one niezbędne do jego prawidłowej pracy oraz do komunikowania się z pozostałymi komponentami i modułami.
Przykładową budowę typowej płyty głównej pod procesory intel przedstawiono na obrazku.
Przykładową budowę typowej płyty głównej pod procesory intel przedstawiono na obrazku.
Co znajduje się na płycie głównej?
Standardy płyt głównych
płyty główne w standardzie atx
Standard ATX został opatentowany przez firmę Intel w 1995 roku. Był to spory krok naprzód w porównaniu do wcześniejszych konstrukcji typu AT, które królowały przez wiele lat. Zalety tej zmiany były oczywiste, więc ATX wyparł swojego poprzednika z rynku stając się nowym standardem.
Ścisłe określenie położenia niektórych elementów pozwoliło na pewną niwelację niedociągnięć w budowie wcześniejszych płyt. Standard ATX jednoznacznie określa, w którym miejscu ma się znajdować procesor. Pozwoliło to na instalowanie dłuższych kart w slotach PCI oraz ISA. Wcześniej przeszkadzała w tym lokalizacja procesora. Lepsze rozmieszczenie poszczególnych komponentów zezwoliło na zredukowanie plątaniny kabli oraz łatwiejszy dostęp do niektórych części (np. moduły pamięci umieszczone na środku, kontrolery FDD i IDE bliżej samych napędów).
W konstrukcji AT zasilacz był łączony z płytą główną poprzez dwuczęściowe gniazdo. Części były do siebie podobne i możliwe było nieprawidłowe podłączenie, które mogło doprowadzić do uszkodzenia płyty. Dlatego też zastąpiono je większymi, jednoczęściowymi gniazdami.
W konstrukcjach AT niewiele portów, widocznych na tylnej ściance obudowy komputera, wychodziło bezpośrednio z płyty głównej. Zwykle był to tylko port klawiatury. W przypadku innych portów, np. szeregowych i równoległych, trzeba było korzystać z dodatkowych przejściówek. Standard ATX zakładał taką konstrukcję płyt i obudów, aby możliwe było wyprowadzenie portów zintegrowanych z płytą główną bezpośrednio na tylną ścianę obudowy.
Dzięki zmienionej konstrukcji obudowy, poprzez jednoczesny nawiew i wywiew powietrza, chłodzenie komputera stało się bardziej wydajne.
W nowej wersji płyt typu ATX pojawiły się nowe urządzenia zintegrowane z płytą główną – karty graficzne, karty dźwiękowe, karty sieciowe i inne. W starszej wersji płyt głównych – typu AT – zestaw urządzeń zintegrowanych obecnych na płycie obejmował podstawowe porty – LPT, COM, kontrolery stacji dyskietek, dysków twardych i napędu CD (które z kolei we wczesnych płytach AT nie były rzeczami oczywistymi i pojawiły się na płytach w trakcie ich ewolucji).
Ścisłe określenie położenia niektórych elementów pozwoliło na pewną niwelację niedociągnięć w budowie wcześniejszych płyt. Standard ATX jednoznacznie określa, w którym miejscu ma się znajdować procesor. Pozwoliło to na instalowanie dłuższych kart w slotach PCI oraz ISA. Wcześniej przeszkadzała w tym lokalizacja procesora. Lepsze rozmieszczenie poszczególnych komponentów zezwoliło na zredukowanie plątaniny kabli oraz łatwiejszy dostęp do niektórych części (np. moduły pamięci umieszczone na środku, kontrolery FDD i IDE bliżej samych napędów).
W konstrukcji AT zasilacz był łączony z płytą główną poprzez dwuczęściowe gniazdo. Części były do siebie podobne i możliwe było nieprawidłowe podłączenie, które mogło doprowadzić do uszkodzenia płyty. Dlatego też zastąpiono je większymi, jednoczęściowymi gniazdami.
W konstrukcjach AT niewiele portów, widocznych na tylnej ściance obudowy komputera, wychodziło bezpośrednio z płyty głównej. Zwykle był to tylko port klawiatury. W przypadku innych portów, np. szeregowych i równoległych, trzeba było korzystać z dodatkowych przejściówek. Standard ATX zakładał taką konstrukcję płyt i obudów, aby możliwe było wyprowadzenie portów zintegrowanych z płytą główną bezpośrednio na tylną ścianę obudowy.
Dzięki zmienionej konstrukcji obudowy, poprzez jednoczesny nawiew i wywiew powietrza, chłodzenie komputera stało się bardziej wydajne.
W nowej wersji płyt typu ATX pojawiły się nowe urządzenia zintegrowane z płytą główną – karty graficzne, karty dźwiękowe, karty sieciowe i inne. W starszej wersji płyt głównych – typu AT – zestaw urządzeń zintegrowanych obecnych na płycie obejmował podstawowe porty – LPT, COM, kontrolery stacji dyskietek, dysków twardych i napędu CD (które z kolei we wczesnych płytach AT nie były rzeczami oczywistymi i pojawiły się na płytach w trakcie ich ewolucji).
Płyty główne w standardzie WTX
Rodzaj płyty głównej stworzonej przez firmę Intel w 1998 roku.
Głównym zastosowaniem płyt w standardzie WTX są serwery i stacje robocze typu high-end często wieloprocesorowe wyposażone w kilka twardych dysków. WTX posiada architekturę umożliwiającą łatwiejsze uaktualnienie konfiguracji poprzez wymianę modułu specjalnego karty rozszerzającej "Riser Card" zawierającej układy oraz złącza komunikacyjne. Specyfikacja ta określa tzw. strefy związane z poszczególnymi elementami płyty głównej. Odpowiednie wycięcia w obudowie umożliwiają łatwe instalowanie różnych modułów "Riser Card", zależnie od zapotrzebowań mogą to być kontrolery SCSI, karty sieciowe lub szybkie adaptery Super I/O. Płyta mogła zawierać nawet 4 zasilacze. Posiadała także możliwość podłączenia 10 dysków twardych (lub więcej, w zależności od płyty głównej).
Głównym zastosowaniem płyt w standardzie WTX są serwery i stacje robocze typu high-end często wieloprocesorowe wyposażone w kilka twardych dysków. WTX posiada architekturę umożliwiającą łatwiejsze uaktualnienie konfiguracji poprzez wymianę modułu specjalnego karty rozszerzającej "Riser Card" zawierającej układy oraz złącza komunikacyjne. Specyfikacja ta określa tzw. strefy związane z poszczególnymi elementami płyty głównej. Odpowiednie wycięcia w obudowie umożliwiają łatwe instalowanie różnych modułów "Riser Card", zależnie od zapotrzebowań mogą to być kontrolery SCSI, karty sieciowe lub szybkie adaptery Super I/O. Płyta mogła zawierać nawet 4 zasilacze. Posiadała także możliwość podłączenia 10 dysków twardych (lub więcej, w zależności od płyty głównej).
Płyty główne w standardzie BTX
Standard konstrukcji płyt głównych oraz zasilaczy i obudów komputerowych, który został zaproponowany w 2004 roku przez firmę Intel jako następca standardu ATX.
Zmiany dotyczą przede wszystkim takiego rozmieszczenia elementów płyty głównej, aby strumień chłodzącego powietrza przepływał od przodu do tyłu obudowy komputera, a wydzielające dużą ilość ciepła komponenty oddawały je w jego kierunku. W przedniej części obudowy umieszczony jest duży, dobrej jakości wentylator, który chłodzi radiator procesora oraz wymusza obieg powietrza we wnętrzu obudowy. Elementy wydzielające ciepło, takie jak karta graficzna czy moduły pamięci, umieszczone są równolegle do strumienia, by nie powodować jego zaburzeń.
Jednocześnie zmniejszono wymagania odnośnie przestrzeni potrzebnej do budowy pełnowymiarowych konstrukcji (zwłaszcza pod względem wysokości), co stanowi krok w kierunku platform serwerowych, zwłaszcza kasetowych.
Z planów firmy Intel wynika, że firma zamierza uśmiercić standard płyt głównych BTX, niedoszłego następcę zadomowionego na rynku od lat formatu ATX.
Inercja rynku jest na tyle duża, że BTX nie przyjął się – producenci płyt głównych zignorowali temat, zaś wytwórcy obudów i zasilaczy, mimo kilku premier, poszli w końcu w ich ślady.
Zmiany dotyczą przede wszystkim takiego rozmieszczenia elementów płyty głównej, aby strumień chłodzącego powietrza przepływał od przodu do tyłu obudowy komputera, a wydzielające dużą ilość ciepła komponenty oddawały je w jego kierunku. W przedniej części obudowy umieszczony jest duży, dobrej jakości wentylator, który chłodzi radiator procesora oraz wymusza obieg powietrza we wnętrzu obudowy. Elementy wydzielające ciepło, takie jak karta graficzna czy moduły pamięci, umieszczone są równolegle do strumienia, by nie powodować jego zaburzeń.
Jednocześnie zmniejszono wymagania odnośnie przestrzeni potrzebnej do budowy pełnowymiarowych konstrukcji (zwłaszcza pod względem wysokości), co stanowi krok w kierunku platform serwerowych, zwłaszcza kasetowych.
Z planów firmy Intel wynika, że firma zamierza uśmiercić standard płyt głównych BTX, niedoszłego następcę zadomowionego na rynku od lat formatu ATX.
Inercja rynku jest na tyle duża, że BTX nie przyjął się – producenci płyt głównych zignorowali temat, zaś wytwórcy obudów i zasilaczy, mimo kilku premier, poszli w końcu w ich ślady.
Płyty główne w standardzie ITX
standard płyt głównych o wymiarach 170 x 170 mm, zaprojektowany przez VIA Technologies w 2001 roku. Są z reguły stosowane w komputerach typu small form factor. W domyśle miały być produktem niszowym, chłodzonym pasywnie z niskim poborem mocy, co pozwalałoby je stosować w domowych komputerach multimedialnych HTPC lub innych małych jednostkach. Obecnie[kiedy?] komputery mini-ITX są stosowane jako centra multimedialne, stacje robocze oraz zestawy do grania.
Płyty główne mini-ITX posiadają cztery otwory montażowe, umiejscowione w standardzie ATX. To samo tyczy się zaślepki do portów płytki oraz karty rozszerzeń, obecnie PCI Express. Niektóre modele płyt posiadają dodatkową kartę rozszerzeń, w postaci sekcji zasilania, która nie zmieściła się na zadanej powierzchni, koło gniazda procesora.
Wspomniana wcześniej karta rozszerzeń PCI Express, służy głównie do montażu karty graficznej i w zależności od zastosowanej obudowy komputerowej (typu big tower, midi tower, mini tower, cube, sff i wielu innych.) potrafi zmieścić jednostki z niskiej, średniej i wysokiej półki wydajnościowej.
Jeżeli chodzi o banki pamięci to znajdziemy z reguły dwie sztuki. Trafiają się także modele z czterema gniazdami ASRock EPC612D4, ale w tym wypadku jest to płyta bardziej pod stację roboczą lub serwer W zależności od zastosowanego chipsetu oraz procesora możemy zamontować od 8 do 32GB standardowej pamięci operacyjnej (DDR, DDR2, DDR3 lub DDR4) lub pamięci typu SO-DIMM.
Płyty mini-ITX są zazwyczaj zasilane zwykłym zasilaczem komputerowym, którego moc jest zależna wyłącznie od zastosowanych podzespołów. W zależności od zastosowanej obudowy komputerowej możemy stosować zasilacze typu TFX, SFX, Flex-ATX oraz ATX. Zdarza się czasami, że sama obudowa posiada wbudowany w sobie zasilacz, niewymienialny o maksymalnej mocy 200 Watów.
Płyty główne mini-ITX posiadają cztery otwory montażowe, umiejscowione w standardzie ATX. To samo tyczy się zaślepki do portów płytki oraz karty rozszerzeń, obecnie PCI Express. Niektóre modele płyt posiadają dodatkową kartę rozszerzeń, w postaci sekcji zasilania, która nie zmieściła się na zadanej powierzchni, koło gniazda procesora.
Wspomniana wcześniej karta rozszerzeń PCI Express, służy głównie do montażu karty graficznej i w zależności od zastosowanej obudowy komputerowej (typu big tower, midi tower, mini tower, cube, sff i wielu innych.) potrafi zmieścić jednostki z niskiej, średniej i wysokiej półki wydajnościowej.
Jeżeli chodzi o banki pamięci to znajdziemy z reguły dwie sztuki. Trafiają się także modele z czterema gniazdami ASRock EPC612D4, ale w tym wypadku jest to płyta bardziej pod stację roboczą lub serwer W zależności od zastosowanego chipsetu oraz procesora możemy zamontować od 8 do 32GB standardowej pamięci operacyjnej (DDR, DDR2, DDR3 lub DDR4) lub pamięci typu SO-DIMM.
Płyty mini-ITX są zazwyczaj zasilane zwykłym zasilaczem komputerowym, którego moc jest zależna wyłącznie od zastosowanych podzespołów. W zależności od zastosowanej obudowy komputerowej możemy stosować zasilacze typu TFX, SFX, Flex-ATX oraz ATX. Zdarza się czasami, że sama obudowa posiada wbudowany w sobie zasilacz, niewymienialny o maksymalnej mocy 200 Watów.
Team
Mateusz Panek
Stwórca
